VĂN HÓA ĐỌC CÓ NHIỀU ĐIỂM SÁNG THỜI COVID-19

NHỮNG TÍN HIỆU TÍCH CỰC CỦA VĂN HÓA ĐỌC

Cách đây ít ngày, một doanh nghiệp lớn về sách đã cho ra mắt “ATM sách” để “nhả sách” miễn phí cho người dân. “ATM sách” đầu tiên được đưa vào hoạt động tại Hà Nội. Máy hoạt động dựa trên nguyên tắc máy bán hàng tự động với mặt hàng là sách và hoàn toàn miễn phí.

Đơn vị thực hiện hy vọng sẽ giúp lan tỏa văn hóa đọc trong cộng đồng trong thời điểm này. Dựa vào hiệu quả hoạt động sẽ quyết định có hay không những chiếc “ATM sách” tương tự ở các tỉnh thành khác trên toàn quốc. Đây là một tín hiệu khả quan và mới mẻ trong bối cảnh văn hóa đọc đang ngày một mất đi chỗ đứng của mình trước sự cạnh tranh của môi trường mạng xã hội và thông tin giải trí khắp nơi.

Trước tình hình dịch Covid-19 diễn biến phức tạp, “Ngày Sách Việt Nam” lần thứ 7 buộc nhiều nhà sách phải đóng cửa, khiến việc phát hành sách truyền thống lâm vào lao đao. Để thích ứng, ngành xuất bản, in và phát hành sách đã có những thay đổi nhằm thích nghi với nhu cầu người đọc. Chỉ cần một cái “click chuột” để mua chính xác cuốn sách với giá cả có chiết khấu, người đọc sẽ được giao hàng đến tận địa chỉ đã được lựa chọn phù hợp. Để “kích cầu” độc giả, hầu hết các nhà xuất bản đều có chương trình khuyến mại mua online.

Không chỉ việc mua sách được thực hiện online, mà cả những buổi tọa đàm, giao lưu trực tuyến cũng được tổ chức dưới hình thức livestream trên mạng xã hội.

Bộ Thông tin và Truyền thông cũng tổ chức khai mạc Hội Sách trực tuyến quốc gia đầu tiên với chủ đề “Đọc sách, nâng cao trí tuệ, vượt qua nỗi lo dịch bệnh” từ 19/4 đến giữa tháng 5/2020 với gần 10.000 đầu sách và nhiều chương trình ưu đãi, khuyến mãi...

Theo ông Nguyễn Nguyên, Cục trưởng Cục Xuất bản, In và Phát hành, thì hội sách online sẽ giúp bạn đọc thuận tiện hơn trong việc tiếp cận sách, trở lại và hình thành thói quen đọc sách, góp phần làm giàu kiến thức và làm đẹp tâm hồn của mỗi người, vượt qua nỗi lo dịch bệnh. Mục tiêu của hội sách cũng chính là mục tiêu của Ngày Sách Việt Nam, nhằm tôn vinh giá trị của sách, khẳng định vị trí, vai trò và tầm quan trọng của sách trong đời sống xã hội; tôn vinh người đọc và những người sáng tác, xuất bản, in, phát hành, sưu tầm, lưu giữ sách; từ đó khuyến khích và phát triển phong trào đọc sách trong cộng đồng.

Theo thông tin từ các nhà sách trực tuyến, trong 3 tháng đầu năm nay doanh thu của các nhà sách đều tăng đến 55%, thậm chí như nhà sách Phương Nam, doanh số bán sách online tăng 70% so với cùng kỳ năm ngoái.

Về vấn đề này, ông Nguyễn Nguyên đánh giá: “Doanh thu online cao hơn nhiều so với các năm trước. Và quan trọng nhất, ngay khi biết tin có Hội Sách online, nhiều đơn vị xuất bản và phát hành đã lập tức vào cuộc và gấp rút họp bàn với hội xuất bản các nước ASEAN, nhằm tổ chức hội nghị online Hiệp hội Xuất bản khối ASEAN ngay trong tháng 4 này để chia sẻ kinh nghiệm của các nước, tiến đến cả 10 nước trong khối ASEAN có thể tổ chức hội sách online”.

Đánh giá về việc đọc sách thời điểm này, nhà sử học Ngô Đăng Lợi cho biết trong đời sống tinh thần của mỗi người, sách là chìa khóa mở ra kho tàng kiến thức bất tận của nhân loại. Trong những ngày ở nhà, mọi người nên dành thời gian, khơi lại tinh thần tự giác đọc sách. Có rất nhiều cách đọc sách hiệu quả cao. Như đối với con trẻ, đây là thời điểm “vàng” để các cha mẹ lựa chọn, hướng dẫn, giúp trẻ hình thành thói quen, đam mê đọc sách ngay từ nhỏ. Các cha mẹ nên dành nhiều thời gian cùng con đọc và trao đổi những điều thú vị, mới lạ hay những điều hay lẽ phải qua các trang sách nhỏ với con như những người bạn. Các thầy, cô giáo truyền cảm hứng và hướng dẫn học sinh tự học, tự giác đọc sách qua các buổi học trực tuyến.

PHÁT TRIỂN VĂN HÓA ĐỌC THỜI 4.0

Phó Thủ tưởng Vũ Đức Đam từng khẳng định: “Thư viện không phải là chỗ giữ sách”. Và câu chuyện về “Thư viện thời 4.0” đã được đặt ra trong nhiệm vụ phát triển văn hóa đọc hiện nay. Đó cũng là một xu hướng tất yếu của thời đại số để tiếp cận và đẩy mạnh văn hóa đọc ở Việt Nam trong thời gian tới.

Theo nhà nghiên cứu Nguyễn Quốc Vương, xây dựng văn hóa đọc cho một dân tộc là một quá trình lâu dài. Chúng ta đã lãng quên nó, nên khó mà có một kết quả lớn, rộng khắp, cơ bản trên toàn quốc trong thời gian ngắn. Tuy nhiên, thời gian gần đây tình hình có biến chuyển.

Theo ông, trong thời đại kỹ thuật số thì việc tận dụng sức mạnh truyền thông mạng, không gian mạng để khuyến đọc là điều tất yếu. Điều này cũng sẽ tác động đến thói quen của bạn đọc, nhất là bạn đọc trẻ, như thói quen chọn sách, mua sách, thảo luận, bình luận về sách.

Thay vì đến cửa hàng tự tay tìm sách, họ tìm trên trang web, đặt hàng qua mạng, đọc và viết bài điểm sách đăng trên báo mạng, mạng xã hội và trao đổi trên đó. Dần dần sẽ tạo ra một mạng lưới, một cộng đồng đọc sách có liên kết, tương tác khổng lồ, thứ mà trong xã hội trước đó không thể nào có được.

Tuy nhiên, để hình thành thói quen đọc sách của người dân thì hoạt động phong trào là không đủ. Cần phải có những tác động cơ bản, tổng hợp đến từ giáo dục (gia đình, nhà trường, xã hội) để tạo thói quen đọc sách cho trẻ em ngay từ nhỏ ở gia đình, nhà trường.

Ông Quốc Vương nhấn mạnh: “Văn hóa đọc là nền tảng của quốc gia cũng như của cá nhân, nên cần thời gian và nỗ lực để xây dựng, không thể “ăn xổi ở thì”.