ỨC TRAI DI TẬP DƯ ĐỊA CHÍ

 “Ức trai di tập

     "Ức trai di tập dư địa chí” là cuốn sách về địa lý của Việt Nam thời xưa do Nguyễn Trãi biên soạn vào năm 1435 thời vua Lê Thái Tông. Cuốn sách viết bằng chữ Hán, ghi chép sơ lược về địa lý hành chính và tự nhiên của Việt Nam qua các giai đoạn lịch sử. Dư địa chí xác định bờ cõi lãnh thổ của Việt Nam từ thời dựng nước. Lãnh thổ đó được xác định bằng những địa danh, địa hình, lịch sử cụ thể, gắn liền với tên tuổi những nhân vật lịch sử có công dựng nước và giữ nước. Nguyễn Trãi viết Dư địa chí là để giúp nhà vua và triều đình tìm hiểu về đất nước, con người, tài nguyên của dân tộc, để thêm      một bước khẳng định dân tộc mình, từ đó xây dựng một quốc gia độc lập toàn diện thông qua những tư liệu ghi chép.

     Cuốn sách “Ức trai di tập dư địa chí” của Nguyễn Trãi, đã khắc họa diện mạo của nước Đại Việt cũng như từng địa phương. Nội dung sách gồm 54 mục, trình bày về vị trí địa lý, hình thể sông núi, lịch sử, thổ nhưỡng, đặc sản, một số nghề thủ công truyền thống và tập quán của cư dân các đạo. Một số mục kèm theo tên gọi và một số đơn vị hành chính như: Phủ, huyện, xã, thôn thuộc các đạo. Mỗi đạo có 2 phần, phần trước ghi chép sông núi đặc biệt của đạo ấy và phần sau nói về diện mạo địa lý, vị trí, số phủ, huyện, châu rồi mới đến đất đai, sản vật phong tục tập quán và khí chất con người cùng các đồ cống tiến vua. Dư địa chí là công cụ tra cứu, quản lý cho nhà vua và các quan lại trong triều và các địa phương. Thông qua ngòi bút sắc xảo của Nguyễn Trãi, Dư địa chí chứa ước mơ, sự tâm đắc cũng như nỗi trằn trọc của dân tộc. Tâm đắc vì đất nước Đại Việt của chúng ta giàu có về tài nguyên thiên nhiên, lại có truyền thống lịch sử, văn hóa. Trằn trọc vì nguồn tài nguyên và những sản vật do con người làm ra khi được khai thác phải cống nạp cho vua quan phong kiến.
     Hơn sáu trăm năm đã trôi qua, kể từ khi Nguyễn Trãi soạn Dư địa chí, công trình của ông vẫn giữ nguyên giá trị. Phương pháp biên soạn Dư địa chí vừa ngắn gọn vừa cô đọng nhưng súc tích và khắc họa được diện mạo của đất nước, của dân tộc vào thế kỷ XV. Đây có thể coi là một bộ quốc chí mẫu mực. Hiện nay rất cần những công trình địa chí mang tính quốc chí có tầm cỡ nhằm cung cấp kiến thức cho mọi người, là cơ sở để hoạch định chiến lược phát triển kinh tế xã hội của đất nước. Để biên soạn các công trình địa chí, các nhà biên soạn cần tìm hiểu Dư địa chí của Nguyễn Trãi vì tài liệu này mang đầy đủ những đặc trưng tiêu biểu của thể loại sách địa chí.
     Mời các bạn tìm đọc cuốn “Ức trai di tập dư địa chí” của Nguyễn Trãi do Phan Huy Tiếp dịch, Hà Văn Tấn hiệu đính và chú thích, do Nhà xuất bản Văn sử học, phát hành năm 1960, tại Thư viện tỉnh Sơn La.
     Xin trân trọng giới thiệu./.