TÁC PHẨM “LÃO GÔRIÔ”

            Ônôrê Đơ Banzăc (1799 – 1850) là nhà văn hiện thực, nhà soạn kịch Pháp lớn nhất nửa đầu thế kỷ 19, bậc thầy của tiểu thuyết văn học hiện thực. Số lượng tác phẩm Ônôrê Đơ Banzăc để lại hết sức đồ sộ với 91 tiểu thuyết được xuất bản và những câu chuyện ngắn ông viết từ năm 1829 cho tới khi mất, ông cho ra đời liên tiếp nhiều tác phẩm nổi tiếng, trong nhiều cảm hứng và chủ đề khác nhau: Miếng da lừa, Người thầy thuốc nông thôn, Đi tìm tuyệt đối, Lão Gôriô. Các tác phẩm của Banzăc đã hợp thành một bộ bách khoa thư bằng văn học về một giai đoạn lịch sử đầy biến động, tạo nên những mẫu nhân vật điển hình. Ông cũng đồng thời có nhiều đóng góp xuất sắc về mặt ngôn ngữ nghệ thuật, bút pháp khắc họa tính cách nhân vật, các thủ pháp thể hiện đa dạng và sinh động, trở thành mẫu mực của một thời đại văn học. Banzăc có một cái vốn hiểu biết về cuộc sống và về con người sắc sảo ít ai bì kịp, nhờ ở sự quan sát cuộc đời hết sức tỉ mỉ gắn liền với một khả năng phân tích, lý luận chặt chẽ và một cái nhìn khá chính xác xuyên tận tương lai. Cái vốn hiểu biết đồ sộ ấy được ông sử dụng khéo léo theo từng loại chủ đề và diễn đạt ra bằng một lời văn chứa chất.
 

                              
 

           Tác phẩm“Lão Gôriô” là một trong những cuốn tiểu thuyết thành công nhất của đại văn hào người Pháp Ônôrê Đơ Banzăc. Bối cảnh của cuốn tiểu thuyết là kinh đô Paris, nơi đô thị phồn hoa diễm lệ. Ở nơi ấy, ba từ “giới - thượng - lưu” là sự thèm khát của biết bao nhiêu người. Có người cố gắng, có người đánh đổi, có người còn chà đạp lên người khác và lên chính bản ngã của mình để hy vọng trở thành người - thượng - lưu. Đau đớn thay, đằng sau sự hào nhoáng của hư danh là sự sa đọa và thối nát của con người.

           “Lão Gôriô” ra đời trên cái nền hiện thực ấy. Cuốn tiểu thuyết đề cập tới số phận của con người, nổi bật là cuộc đời bất hạnh của lão Gôriô. Lão xuất thân là một bác phó mì nhờ khéo léo và biết tận dụng cơ hội nên đã trở thành triệu phú. Nhưng không thể nào gia nhập vào xã hội thượng lưu lúc bấy giờ. Lão luôn khao khát điều đó và đã cưới một người phụ nữ quý tộc. Lão có hai cô con gái là Anastasie và Delphine. Nhưng sau bảy năm sống hạnh phúc thì vợ lão mất, lão dành hết tình yêu thương của mình cho hai đứa con của mình. Gôriô hiểu cái đem con người ta đến thế giới thượng lưu còn phải cần địa vị, còn cần đến xuất thân. Có lẽ vì thế mà Gôriô đã gả hai đứa con mà mình nuông chiều hết mức cho gia đình quý tộc: Một bên là dòng họ Restaud và một bên là dòng họ Nucingen. Hai chàng trai đều là những bá tước, nam tước danh giá và quyền quý. Trong suy nghĩ của lão thì hai cô con gái là bậc thang cao nhất để lão bước vào giới thượng lưu. Sau khi lấy chồng hai cô con gái và chồng của họ tìm đủ mọi cách bòn rút tài sản của lão. Họ không chấp nhận địa vị thấp hèn của lão và đuổi lão ra khỏi nhà. Lão phải ra ở quán trọ. Ở quán trọ lão có cảm tình đặc biết với anh chàng sinh viên luật Rastignac từ tỉnh lẻ đến học ở Paris. Rastignas là một sinh viên nghèo ngán ngẩm cuộc sống nghèo khổ, mong muốn được gia nhập vào xã hội của giới thượng lưu. Khi ở tại quán trọ, Rastignac đã nhiều lần nhìn thấy hành động kỳ lạ của lão Gôriô: Có một hôm, anh nhìn thấy trong đêm khuya lão dùng sức vo tròn bộ đồ bạc, có cái cốc uống nước trên nắp in hình đôi chim cu kỷ vật của vợ lão. Một lần khác, nhờ sự chỉ dẫn của nữ tử tước, Rastignac quen được với Delphine và yêu cô say đắm. Cuối cùng, Rastignac cũng hiểu ra mối quan hệ cha con giữa lão Gôriô với Anastasievà Delphine, nên anh đã kể lại chuyện giữa anh và Delphine cho lão biết. Lão vô cùng cảm động và tìm cách cho họ ở bên nhau. Lão Gôriô còn dự định mua một căn nhà để Rastignac và Delphine để họ sống bên nhau và lão sẽ đến ở cùng. Đúng thời gian đó, hết cô chị rồi lại cô em đến vòi vĩnh lão đủ thứ, kể lể, than khóc với lão về chuyện lục đục trong gia đình họ. Lão nghe chuyện xúc động và sinh ốm nặng. Lúc đó chỉ có Rastignac chăm sóc cho lão. Ngay đến cuối đời, hai cô con gái của lão cũng không hề đến thăm, lão đã chết trong sự tủi hờn. Lễ tang của lão được tổ chức một cách sơ sài. Hôm đưa tang, người ta thấy có hai chiếc xe mang gia huy của hai dòng họ Restaud và Nucingen nhưng trên xe trống rỗng. Sự bạc bẽo của nghĩa tình khiến chàng sinh viên Rastignac, người gom nốt số tiền ít ỏi làm một lễ tang sơ sài cho ông lão, phải nhìn xuống ánh đèn hoa lệ nơi phố phường Paris và thốt lên một câu đầy thách thức: “Bây giờ chỉ còn ta với mi!”. Câu nói của Rastignac là sự thách thức với xã hội đương thời, là sự thách thức quyền lực và đồng tiền, điều đó cũng đồng nghĩa với việc anh chấp nhận sự tha hóa bản thân khi bước chân vào chốn phồn hoa tàn nhẫn ấy.
           Bằng bút pháp nghệ thuật chân thực và sắc sảo, cùng ngòi bút cảm thông sâu xa cho nhân vật của mình, Ônôrê Đơ Banzăc đã dắt người đọc đến những giây phút cuối đời của lão Gôriô. Những khoảnh khắc bi thương của một người đàn ông giàu nứt đố đổ vách một thời, đến lúc chết đi không có nổi một chiếc quan tài đúng nghĩa. Một người cha có đến hai đứa con danh giá nhưng lại như chẳng có một đứa nào.
           Mời các bạn hãy đến Thư viện tỉnh Sơn La tìm đọc cuốn tiểu thuyết “Lão Gôriô” của nhà văn Ônôrê Đơ Banzăc do Nhà xuất bản Văn học phát hành năm 1967, để hiểu vì sao “Lão Gôriô” lại có sức vang dội rung động lòng người đến thế. Ra đời cách chúng ta đã hàng mấy thế kỷ qua nhưng cuốn tiểu thuyết không hề mờ phai giá trị, ngược lại càng lúc “Lão Gôriô” càng khiến người đọc phải trân trọng và xót xa. Ônôrê Đơ Banzăc không chỉ đơn thuần là ngòi bút sắc sảo phê phán một hiện thực tối tăm, giả dối và bị chi phối mạnh mẽ bởi đồng tiền, mà trên cả là tấm lòng thương yêu từng kiếp người nhỏ bé, bất hạnh mà đại văn hào Ônôrê Đơ Banzăc gửi gắm qua tác phẩm của mình.
          Trân trọng giới thiệu!