Trong văn học Việt Nam Nguyễn Khuyến là nhà thơ tài năng về nhiều mặt. Ông vừa là nhà thơ trữ tình xuất sắc, vừa là nhà thơ trào phúng hàng đầu. Ông viết nhiều văn thơ bằng chữ Hán và chữ Nôm với các thể loại: Thơ, hát nói, văn tế, câu đối. Văn thơ của ông rất giản dị, lời văn nhẹ nhàng thanh thoát, lời thơ không cầu kỳ, luôn luôn phảng phất một màu sắc thuần tuý Việt Nam. Với những tác phẩm thơ ca viết bằng chữ Hán và chữ Nôm của mình, có thể nói Nguyễn Khuyến đã có những đóng góp lớn cho nền văn học giai đoạn cuối thế kỷ XIX nói riêng và văn học Việt Nam nói chung.

Cuộc đời và sự nghiệp của nhà thơ Nguyễn Khuyến được chắt lọc khá cụ thể trong cuốn sách Nguyễn Khuyến tác phẩm do Nhà xuất bản Khoa học Xã hội ấn hành năm 1984. Độc giả qua bao thế hệ đã đón nhận cuốn sách một cách nồng nhiệt và coi đây là nguồn tài liệu quý phục vụ học tập, nghiên cứu và công tác của mình. Cuốn sách có hai phần, phần thứ nhất khái quát về tác giả, phần thứ hai là các tác phẩm của Nguyễn Khuyến gồm thơ Nôm với 86 bài, thơ chữ Hán với 267 bài và phần dịch thơ, câu đối và văn. Nguyễn Khuyến là nhà thơ hàng đầu viết về nông thôn Việt Nam, ông đã thể hiện thành công bức tranh thiên nhiên, con người và cuộc sống của người nông dân. Cuốn sách mang đến cho bạn đọc cái n nhìn sâu sắc về một hồn thơ Nguyễn Khuyến yêu cuộc sống, con người, yêu đất nước thiết tha. Nhà thơ Xuân Diệu đã mệnh danh Nguyễn Khuyến là “Nhà thơ của làng cảnh Việt Nam” tiêu biểu là ba thi phẩm: Thu vịnh, Thu điếu, Thu ẩm. Nguyễn Khuyến không chỉ có thơ thu mà thơ về mùa hè của ông cũng rất điển hình đã được khẳng định qua nhiều giai thoại, truyền tụng trong lòng dân. Người dân thuộc thơ ông, hiểu thơ ông để vơi đi nhọc nhằn của cuộc sống, để sống bình dị hơn và nhận biết được giá trị đích thực của tình đời, tình người. Người dân đọc thơ ông để thấy được hình bóng quê nhà, dáng hình đất nước. Ngoài ra Nguyễn Khuyến còn là một nhà thơ trào phúng bởi ông có hàng trăm bài thơ và câu đối ở thể loại này, cái cười trong thơ Nguyễn Khuyến không vang lên thành tiếng mà thường là cái cười kín đáo, thâm trầm. Lời thơ như mũi kiếm đâm thẳng vào bọn quan lại bù nhìn bán nước, háo danh khoác lên mình chiếc áo tiến sỹ để được hưởng lợi lộc triều đình khi nước nhà đã mất.
Nguyễn Khuyến đã đưa thơ Nôm, ngôn ngữ thơ đến một trình độ mới, tinh tế và rất hiện đại. Sự kết hợp hài hòa với nghệ thuật thơ sáng tạo, điêu luyện đã đưa những tác phẩm của ông lên một vị thế xứng đáng trong thi đàn văn học của dân tộc. Dù trải qua nhiều biến đổi của thời gian, tên tuổi cùng với những sáng tác của ông vẫn giữ vững ngọn lửa ấm áp trong lòng công chúng yêu thơ
Mời các bạn tìm đọc cuốn sách hay và bổ ích trên tại Thư viện tỉnh Sơn La!