Lễ hội Gầu Tào của dân tộc Mông

Lễ hội Gầu Tào thường được chủ nhà tổ chức trong 3 năm liền, mỗi năm từ 3 - 5 ngày. Nếu chỉ làm 1 năm, lễ hội sẽ kéo dài tới 10 - 12 ngày. Ngay từ ngày 25 - 26 Tết, các chàng trai khỏe mạnh trong bản đã đi chặt tre để dựng cây nêu. Cây nêu được trồng ở một quả đồi thoai thoải hay ở một bãi đất bằng phẳng, rộng rãi được chọn làm trung tâm lễ hội. Chủ lễ treo lên cây một cây nỏ, thể hiện sức mạnh của dân tộc Mông và xua đuổi tà ma. Khi cây nêu dựng xong, một mâm lễ gồm thủ lợn, xôi, rượu... được đặt dưới để cúng tổ tiên và đất trời. Sau phần lễ, mọi người náo nức tham gia các cuộc thi, trò chơi bổ ích và lý thú của ngày hội.
Không gian đầy ắp âm thanh rộn rã của các loại nhạc cụ: Khèn, sáo trúc, đàn môi, kèn lá, kèn pí lè... và tiếng hát giao duyên. Cùng với tiếng khèn khi vui tươi, rộn rã, lúc dồn dập như lời tỏ tình bỏng cháy của những chàng trai là nhịp điệu múa ô trữ tình của các thiếu nữ. Những chiếc ô sặc sỡ, lay động, xoay tròn, những điệu múa uyển chuyển, nhịp nhàng, dập dìu như một sự đáp lại, gắn quyện của tình yêu. Không thể thiếu được trong hội Gầu Tào là những cuộc hát đối đáp giao duyên. Phương tiện để hát đối đáp là những chiếc ống bơ, có màng bịt bằng lá mo cây mai, được nối với nhau bằng sợi lanh xe thành chỉ nhỏ, rồi chuốt óng bằng sáp ong. Trong ngày hội còn có các trò chơi dân gian như đua ngựa, đấu võ, bắn nỏ, đánh yến...
Từ dụ ý ban đầu là lễ tạ ơn trời đất, chúc tụng của gia đình, dòng họ mang màu sắc tâm linh, ngày nay lễ hội Gầu Tào đã trở thành một hình thức sinh hoạt văn hóa lành mạnh, bổ ích, góp phần gìn giữ và phát huy các giá trị văn hóa đặc sắc của đồng bào Mông, củng cổ và phát triển mối đại đoàn kết các dân tộc, cùng nhau phát triển kinh tế, xây dựng quê hương giàu đẹp.